Ta książka musiała się ukazać, by pasjonaci motoryzacji mogli poznać, to nad czym przed laty pracowali polscy konstruktorzy oraz prawdziwi amatorzy. Tomasz Szczerbicki, znany dokumentalista polskiej motoryzacji, na prawdziwe „dzieło życia” poświęcił prawie 4 lata. Warto było!
Na prawie 600 stronach przeczytamy nie tylko o legendarnych SAM-ach, kolejnych wcieleniach Warszawy, ale przede wszystkim o wielu projektach, które mogły, ale nigdy nie trafiły na taśmę produkcyjną.
Tu już cytujemy za Autorem. “Historia polskiej motoryzacji odnotowała przynajmniej kilkadziesiąt takich pojazdów fabrycznych, bądź powstałych w instytutach naukowych. Do tego należałoby dodać nawet kilkaset aut skonstruowanych amatorsko i prywatnie w jednym egzemplarzu przez polskich techników i inżynierów. Kolejna liczną grupę stanowiły auta zbudowane do celów sportowych.
Należy dodać, iż do prawie wszystkich tych nieseryjnych konstrukcji, jakie powstały na terenie Polski w latach 1945-1990, wykorzystywano jednostki napędowe pochodzące z produkcji masowej. Nieseryjne były podwozia i karoserie. Czasami modyfikowano układ przeniesienia napędu. Były także próby budowy własnych silników.
Izera – nowa marka narodowych aut elektrycznych dla marzycieli
Pierwsze polskie prototypy samochodów osobowych z lat 50. I 60. Konstruowano metodą prób i błędów, przy wykorzystaniu części i zespołów już istniejących seryjnych pojazdów jak m.in. Warszawy, Syreny, DKW, IFA F8 i F9 czy Aero. Ta metoda pracy konstruktorskiej sprawiała, że pojazdy te miały liczne wady, były awaryjne i często wręcz karykaturalne, zarówno pod względem estetycznym, jak i technicznym.
W czasach PRL fabryczne prototypy w Polsce spełniały bardzo ciekawą rolę, zupełnie odmienną od tej, jaką odgrywają dziś lub odgrywały wówczas, ale w krajach Europy Zachodniej. U nas prototypy powstawały na zasadzie „sobie a muzom” lub na potrzeby propagandowe.”
W książce znajdziemy wiele dotychczas mało znanych zdjęć i projektów graficznych. Poznamy także nieznane historie projektów, które mogły zmienić bieg historii polskiej motoryzacji.
Tak o swojej książce mówi Tomasz Szczerbicki: „Książka „Prototypy” jest 30 w moim dorobku. Poprzednie publikacje można zobaczyć tu: http://tomasz-szczerbicki.pl/moje-ksiazki/ . Od wielu lat przymierzałem się do tego tematu mimo braku źródłowych informacji. To duży problem dla autora i zarazem wielka strata dla naszej historii. Pisze o tym w książce. Po 1990 roku kilka kluczowych dla tego tematu zbiorów archiwalnych zamiast zostać przekazane do archiwum państwowego zostało po prostu zniszczone. Wydłużyło i utrudniło to pracę nad książką gdyż informacje o każdym kolejnym wątku trzeba było szukać i weryfikować w różnych miejscach, najczęściej w archiwach rodzinnych współtwórców poszczególnych pojazdów.
Kolejna sprawa to moje założenie, aby każdy opisywany pojazd pokazać również na fotografii. Udało mi się to osiągnąć w 90%, co uważam za sukces. Zdobywanie zdjęć i rysunków konstrukcyjnych było bardzo czasochłonne i gdy się nad tym zastanawiam, uzmysławiam sobie, że fotografie wykorzystane w tej książce zbierałem przez ostanie 20 lat.
Temat książki – samochody prototypowe i amatorskie SAM-y – był u nas dotychczas opracowywany tylko fragmentarycznie i pobieżnie. Uznałem, że dobrym pomysłem byłoby zebrać wszystko razem i zamieścić w jednej książce. Jak widać udało się to zrobić, choć mam świadomość, że ten temat nadal kryje sporo niewiadomych / zapomnianych faktów.
Chciałbym aby ta książka stała się przyczynkiem do rozpoczęcia w mediach szerokiej dyskusji na temat naszego dorobku konstrukcyjnego z lat 1945 – 1990. Wydaje mi się, że byłoby to szczególnie cenne dla ludzi młodych i osób w średnim wieku. Warto uzmysłowić sobie, że osoby 30 – 35 letnie nie pamiętają specyficznych realiów PRL-u.
Chciałbym również aby znalazł się światły wydawca zainteresowany tematami polskich samochodów prototypowych z lat 1900 – 1939 oraz prototypowych motocykli, zwłaszcza z lat 1945 – 1990. To tematy również mało znane u nas, a bardzo ciekawe i ważne dla naszej kultury technicznej.
Mam nadzieje, że moja książka „Prototypy” będzie dla czytelnika ciekawą i pouczającą lekturą.”
To tylko zapowiedź tego, co znajdziemy w tej wyjątkowej książce, którą każdy pasjonat polskiej motoryzacji powinien mieć w swojej domowej biblioteczce. Gorąco zachęcamy do pasjonującej lektury!
Tomasz Szczerbicki, SAMOCHODY w PRL – rzecz nie tylko o motoryzacji…PROTOTYPY, Wydawnictwo Vesper 2020
