Legendarna Skoda 1000 MB z silnikiem umieszczonym w tylnej części nadwozia i napędem tylnej osi, należała w połowie lat sześćdziesiątych XX wieku do najnowocześniejszych na świecie modeli z litrowym silnikiem. Obok czterodrzwiowego sedana testowano różne wersje nadwozia, które jak m.in. kombi nigdy nie weszły do produkcji seryjnej.
Jednym z takich wyjątkowych egzemplarzy jest Skoda typ 990 „Hajaja” (1963), która stanowi obecnie jedną z atrakcji Muzeum Skody. Pierwotnie miała ona nawiać do tradycji marki, która prawie zawsze miała w swojej ofercie wersję kombi lub zbudowaną na jej bazie wersje użytkową. Za protoplastę uważany jest model Laurin&Klement 110 z połowy lat dwudziestych XX wieku, który miał wymienna tylną część nadwozia. Mógł on w dni robocze służyć jako dostawczak, a w weekendy bez problemu właściciel przekształcał go w auto rodzinne.
Od 1934 roku sukcesy rynkowe odnosiły użytkowe wersje modelu Popular o ładowności do 300 kg. Pod koniec lat czterdziestych XX wieku na bazie Skody 1101/1102 Tudor powstały wersje użytkowe i kombi STW (Station Wagon). Funkcjonalne wnętrze po złożeniu tylnych siedzeń oferowało długość ładunkową 1490 mm oraz szerokość 980-1390 mm. Produkcja seryjna realizowana była przez zakłady w Vrchlabi i Kvasinach. Zarówno w macierzystych zakładach, jak i poza nimi, powstało wiele interesujących prototypów. Od wiosny 1953 r. w Vrchlabi powstawało kombi Skoda 1200 STW oraz zmodernizowane Š1201 STW produkowane do października 1961 roku. Po nich sztafetę przejęła Skoda 1202 STW.
Jednym z najważniejszych w historii producenta była Skoda Octavia Combi. Pierwszy prototyp powstał we wrześniu 1959 roku, a rok później odbyła się premiera podczas targów w Brnie. W latach 1961-1971 w Kvasinach wyprodukowano 54 086 egzemplarzy, które cieszyły się dużą popularnością w wielu krajach.
125 lat Skody | Skoda Sagitta – czeski projekt taniego auta dla ludu
Od 1959 roku rozpoczęła się wielka transformacja producenta z miasta Mlada Boleslav. Związane to było z przygotowaniem w zmodernizowanej fabryce produkcji Skody 1000 MB. W kwietniu 1964 roku z taśmy zjechał pierwszy sedan Skoda 1000 MB. Wraz z zakładami w Kvasinach i Vrchlabi w ciągu dziesięciu lat (1963-1973) udało się zwiększyć produkcję z 42 550 do 162 208 egz. aut rocznie.
Drogę do Skody 1000 MB wytyczył projekt Š 990 NOV (Novy Osobni Vůz). Prace rozwojowe rozpoczęły się w mieście Mlada Boleslav w 1959 roku. Do października 1961 roku powstało 50 egz. z tzw. preserii. Wśród nich było najwięcej sedanów, ale też testowano wersje dwudrzwiowe (seryjne Skoda 1000/1100 MBX). W wersji prototypowej powstała też Skoda typ 990/991 Roadster oraz kombi.
W lutym 1963 roku ukończono przebudowę karoserii nr 34 prototypu z serii 50 egz. na wersję kombi. W tym momencie sedan miał za sobą przebieg ponad 31 tys. km. Konstruktorzy musieli się uporać z umieszczeniem silnika pod podłogą bagażnika. Przyjęto rozwiązanie z umieszczeniem głowicy silnika po lewej stronie, a po prawej zamontowano chłodnicę. Takie nieco dziwne ułożenie silnika zyskało przydomek „Hajaja” (od czeskich radiowych bajek na dobranoc). W odróżnieniu od konkurencji, konstruktorzy Skody nie zastosowali rozwiązania z chłodzeniem jednostki napędowej powietrzem.
Dostęp do silnika był możliwy po otwarciu pokrywy w podłodze bagażnika. Podczas testów prototyp kombi w okresie od maja do czerwca 1963 roku pokonał dystans ok. 7000 km, przy średnim zużyciu paliwa 7,6 l/100 km i średniej prędkości 74 km/h. Silnik czterocylindrowy o pojemności 988 cm3 o mocy 42 KM pozwalał na rozwijanie maksymalnej prędkości 115 km/h. Kierowcy testowi pozytywnie ocenili wnętrze oraz dwa bagażniki (w przedniej części i nad silnikiem). Niewygodny okazał się dostęp do jednostki napędowej, co szczególnie przeszkadzało serwisantom. Były też problemy z chłodzeniem silnika. Ostatecznie ta wersja nie trafiła do produkcji seryjnej.
Sukcesem okazała się (chociaż powszechnie krytykowana) Skoda 1000/1100 MB. W okresie od 1964 do 1969 roku sprzedano 440 639 egzemplarzy oraz niewielkiej serii dwudrzwiowej Skody 1000/1100 MBX w okresie od 1966 do 1969 r. – 2517 egzemplarzy. Natomiast do 1971 roku produkowana była skoda Octavia Combi.
Wszystkie te auta oraz jedyny prototyp kombi Skoda typ 990 „Hajaja” można oglądać w Muzeum Skody.
Źródło: Skoda
